EN
Okładka książki Władza liter
Spis treści, fragmenty, recenzje

Władza liter

Polskie procesy modernizacyjne a awangarda

Seria: Awangarda / Rewizje

Liczba stron: 354 Format: 15,8x23,5 cm Rok wydania: 2022 Data premiery: 30.09.2022 Data wydania e-booka: 28.02.2023

Opis książki

Nauka pisania i czytania miała stanowić w II RP narzędzie z jednej strony modernizacji i emancypacji klas niewykształconych, z drugiej ‒ tworzenia zestandaryzowanej językowo kultury narodowej. W wielu ówczesnych dyskursach analfabetyzm utożsamiany był z „ciemnotą” i zagrożeniem dla życia społecznego, słowo pisane zaś ‒ z cywilizacją i partycypacją w życiu publicznym. W książce Władza liter zastanawiam się, jak przekonania te były przetwarzane i parodiowane przez polską awangardę, zwłaszcza warszawskich futurystów. Czym na tle ówczesnych dyskursów psychologicznych i grafologicznych były awangardowe eksperymenty z pisaniem automatycznym? Dlaczego ortograficzne wybryki futurystów budziły w II RP ogromną panikę moralną i w ramach jakich dyskusji dotyczących polityki językowej były oceniane? Dlaczego projekty eugeniczne II RP poruszały problem analfabetyzmu i co oznaczało to dla sztuki? I dlaczego młodość, postęp oraz demokratyzacja kultury mogły się awangardzie kojarzyć z niszczeniem słowa drukowanego?

Polska awangarda była formacją intelektualną, która zrozumiała konsekwencje kulturowe starych i nowych mediów i zaczęła systematycznie pytać o to, w jaki sposób przemiana praktyk komunikacyjnych może powodować przemianę społeczeństwa. Podjęta przez awangardę krytyka kultury wiodła przez krytykę języka, ta natomiast przez krytykę mediów. W swej książce chciałam pokazać, w jak złożonym polu kulturowym działy się jej eksperymenty i w jak trudnym kontekście dyskursywnym przyszło jej funkcjonować. Nie jest to zatem publikacja ściśle o awangardzie. To publikacja usiłująca przedstawić, jak złożoną, wymagającą i kuszącą nowymi nadziejami epoką było polskie międzywojnie.

„Książka Marty Rakoczy dotyczy tematów z pozoru dobrze opracowanych, takich jak witalizm futurystów, awangardowe eksperymenty typograficzne czy surrealistyczne écriture automatique. Autorka rozpatruje je jednak w sposób nowatorski, sytuując badane zjawiska w szerokiej perspektywie antropologii słowa. Rozbudowuje też szczegółowe konteksty historyczne – w przypadku wyżej przywołanych zagadnień są to: projekt demografii, idee eugeniczne i panika moralna na tle onanizmu, kodyfikacja ortografii, rozwój dialektologii, wielojęzyczność i wieloalfabetyczność II RP, wreszcie kariera grafologii i kryminologii oraz moda na spirytyzm i psychografię – osadzając w ten sposób teksty programowe i literackie w gęstym splocie dyskursów międzywojennej Europy i Polski. Od strony gatunkowej Władza liter sytuuje się pomiędzy rozprawą naukową a zbiorem esejów; zdyscyplinowanemu wywodowi towarzyszy eseistyczny luz, umożliwiający mnożenie dygresji i bardziej osobisty ton, a w efekcie zaanektowanie nowych obszarów namysłu. Wszystkie te manewry sprawiają, że książka tchnie intelektualną wolnością i przynosi prawdziwe interpretacyjne odkrycia”.
Z recenzji dr. hab. Jerzego Franczaka, prof. UJ

Proces przedzierania się przez źródła, zwłaszcza polskiej prasy międzywojennej, pokazał mi ostateczną nieadekwatność propozycji awangardystów wobec wyzwań epoki oraz dramat alienacji ówczesnej sztuki uzależnionej od mitów, które chciała poddać krytyce, i wyobcowanej ze społecznego kontekstu, który zamierzała rozpoznać i przekształcać. Sztuki nieszczęśliwie zagubionej w prometejskich marzeniach o emancypacji tych, którzy woleli podejmować inne, alternatywne wysiłki emancypacyjne, a nieraz w proponowaną emancypację nie wierzyli. Awangarda stała się dla mnie soczewką pokazującą dramat wieku XX, błędne nadzieje rozwiązania kryzysu Europy, jej tożsamości i kształtujących ją mediów. Kryzysu, z którego wszelkimi konsekwencjami i nowymi odsłonami borykamy się do dziś i który zasadniczo – korzystając z kategorii Chantal Delsol – oznacza dekonstrukcję zapoczątkowanych ponad dwa tysiące lat temu „architektur sensu” zorientowanych na kategorię prawdy i wspólnego dobra. Właśnie kryzysem tych architektur, jak dowodzę w tej książce, zajmowała się intensywnie międzywojenna awangarda. Zrozumiała ona i głęboko przeżyła fakt, że wraz z kryzysem sensu człowiek zagrożony jest nie tylko utratą jednostkowej wiary w znaczenie własnej egzystencji, ale przede wszystkim tym, iż odpowiedź na mające rodowód jeszcze starożytny pytanie „jak dobrze żyć?” – które zdaniem Delsol ponownie zastąpiło nowożytne pytanie „czym jest prawda?” – nie będzie już leżeć w gestii jednostki, lecz technokratycznych instytucji władzy wspartych stosownym aparatem nowoczesnej piśmienności. Aparatem – dodajmy – który współcześnie jest znacznie bardziej opresyjny, bo zdepersonalizowany i cyfrowy.
Fragment książki
Język publikacji polski
Wydanie pierwsze
Autorzy Marta Rakoczy
Projekt okładki Anna Sadowska
ISBN: 978-83-233-5135-1
e-ISBN (pdf): 978-83-233-7347-6
Kraj pochodzenia producenta: Polska

Polecamy także:

POLECANE KSIĄŻKI

John D. Preston, Julie A. Fast

Kochając osobę z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi

(Oprawa miękka ze skrzydełkami)

46,90 zł
37,52 zł
Josef H. Reichholf

Motyle

(Oprawa miękka ze skrzydełkami)

49,90 zł
39,92 zł
Niedostępny
Monika Szubrycht

Autyzm

(Oprawa miękka ze skrzydełkami)

39,90 zł
31,92 zł
Barry Hatton

Lizbona

(Oprawa miękka ze skrzydełkami)

49,99 zł
39,99 zł

NOWOŚCI

Uniwersytet przestrzenią wolności
Jacek Popiel

Uniwersytet przestrzenią wolności

( Oprawa twarda )

40,00 zł
32,00 zł
Okładka książki Kobiety i dziewczyny w spektrum autyzmu
Sarah Hendrickx

Kobiety i dziewczyny w spektrum autyzmu

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

67,99 zł
54,39 zł
Okładka książki Obecność lęku
red. Mateusz Falkowski

Obecność lęku

( Oprawa miękka )

54,60 zł
43,68 zł
Okładka książki Stille Perturbationen
Beata Gorycka

Stille Perturbationen

( Oprawa miękka )

51,45 zł
41,16 zł
okładka książki Mrok jest miejscem
Ariadna Castellarnau

Mrok jest miejscem

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

40,00 zł
32,00 zł
Okładka książki Technopaideia
red. Sebastian Borowicz , Joanna Hobot-Marcinek

Technopaideia

( Oprawa twarda )

57,75 zł
46,20 zł
Okładka książki Wykłady z teorii wzrostu gospodarczego. Tom 1
Katarzyna Filipowicz , Adam Krawiec , Tomasz Tokarski

Wykłady z teorii wzrostu gospodarczego. Tom 1

( Oprawa miękka )

54,60 zł
43,68 zł
Okładka książki Niedojrzali emocjonalnie
Lindsay C. Gibson

Niedojrzali emocjonalnie

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

63,00 zł
50,40 zł
Okładka książki Rozwój dziecka i teoria poliwagalna
Marilyn R. Sanders , George S. Thompson

Rozwój dziecka i teoria poliwagalna

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

67,99 zł
54,39 zł
Okładka książki Twentieth-Century Models of the Theatrical Work
Krzysztof Pleśniarowicz

Twentieth-Century Models of the Theatrical Work

( Oprawa twarda )

46,20 zł
36,96 zł
Okładka książki Digital Games and the Category of Auteur
Filip Jankowski

Digital Games and the Category of Auteur

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

51,45 zł
41,16 zł
okładka książki Bohemiada konstytucyjna
Marek Bankowicz

Bohemiada konstytucyjna

( Oprawa twarda )

51,45 zł
41,16 zł
Okładka książki Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Wydanie drugie
Jon Hershfield , Tom Corboy

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Wydanie drugie

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

55,99 zł
44,79 zł
Okładka książki Z wrażliwości serca…
Janina Kostkiewicz

Z wrażliwości serca…

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

49,35 zł
39,48 zł
Okładka książki Zarządzanie zielonymi hotelami
Marek Bugdol , Daniel Puciato

Zarządzanie zielonymi hotelami

( Oprawa miękka )

51,45 zł
41,16 zł
Okładka książki Separacje
red. Bogusława Piasecka , Katarzyna Morajda

Separacje

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

48,90 zł
39,12 zł
okładka książki Siła precyzji
Simon Winchester

Siła precyzji

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

80,99 zł
64,79 zł
Od przysłowia głowa nie boli
Grzegorz Szpila

Od przysłowia głowa nie boli

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

46,20 zł
36,96 zł
Niedostępny
okładka Filologiskt smorgasbord 5
red. Ewa Data-Bukowska , Magdalena Wasilewska-Chmura

Filologiskt smörgasbord 5

( Oprawa miękka )

44,10 zł
35,28 zł

Ta strona wykorzystuje pliki cookies.

Dowiedz się więcej...