EN
Okładka książki Władza liter
Spis treści, fragmenty, recenzje

Władza liter

Polskie procesy modernizacyjne a awangarda

Seria: Awangarda / Rewizje

Liczba stron: 354 Format: 15,8x23,5 cm Rok wydania: 2022 Data premiery: 30.09.2022 Data wydania e-booka: 28.02.2023

Opis książki

Nauka pisania i czytania miała stanowić w II RP narzędzie z jednej strony modernizacji i emancypacji klas niewykształconych, z drugiej ‒ tworzenia zestandaryzowanej językowo kultury narodowej. W wielu ówczesnych dyskursach analfabetyzm utożsamiany był z „ciemnotą” i zagrożeniem dla życia społecznego, słowo pisane zaś ‒ z cywilizacją i partycypacją w życiu publicznym. W książce Władza liter zastanawiam się, jak przekonania te były przetwarzane i parodiowane przez polską awangardę, zwłaszcza warszawskich futurystów. Czym na tle ówczesnych dyskursów psychologicznych i grafologicznych były awangardowe eksperymenty z pisaniem automatycznym? Dlaczego ortograficzne wybryki futurystów budziły w II RP ogromną panikę moralną i w ramach jakich dyskusji dotyczących polityki językowej były oceniane? Dlaczego projekty eugeniczne II RP poruszały problem analfabetyzmu i co oznaczało to dla sztuki? I dlaczego młodość, postęp oraz demokratyzacja kultury mogły się awangardzie kojarzyć z niszczeniem słowa drukowanego?

Polska awangarda była formacją intelektualną, która zrozumiała konsekwencje kulturowe starych i nowych mediów i zaczęła systematycznie pytać o to, w jaki sposób przemiana praktyk komunikacyjnych może powodować przemianę społeczeństwa. Podjęta przez awangardę krytyka kultury wiodła przez krytykę języka, ta natomiast przez krytykę mediów. W swej książce chciałam pokazać, w jak złożonym polu kulturowym działy się jej eksperymenty i w jak trudnym kontekście dyskursywnym przyszło jej funkcjonować. Nie jest to zatem publikacja ściśle o awangardzie. To publikacja usiłująca przedstawić, jak złożoną, wymagającą i kuszącą nowymi nadziejami epoką było polskie międzywojnie.

„Książka Marty Rakoczy dotyczy tematów z pozoru dobrze opracowanych, takich jak witalizm futurystów, awangardowe eksperymenty typograficzne czy surrealistyczne écriture automatique. Autorka rozpatruje je jednak w sposób nowatorski, sytuując badane zjawiska w szerokiej perspektywie antropologii słowa. Rozbudowuje też szczegółowe konteksty historyczne – w przypadku wyżej przywołanych zagadnień są to: projekt demografii, idee eugeniczne i panika moralna na tle onanizmu, kodyfikacja ortografii, rozwój dialektologii, wielojęzyczność i wieloalfabetyczność II RP, wreszcie kariera grafologii i kryminologii oraz moda na spirytyzm i psychografię – osadzając w ten sposób teksty programowe i literackie w gęstym splocie dyskursów międzywojennej Europy i Polski. Od strony gatunkowej Władza liter sytuuje się pomiędzy rozprawą naukową a zbiorem esejów; zdyscyplinowanemu wywodowi towarzyszy eseistyczny luz, umożliwiający mnożenie dygresji i bardziej osobisty ton, a w efekcie zaanektowanie nowych obszarów namysłu. Wszystkie te manewry sprawiają, że książka tchnie intelektualną wolnością i przynosi prawdziwe interpretacyjne odkrycia”.
Z recenzji dr. hab. Jerzego Franczaka, prof. UJ

Proces przedzierania się przez źródła, zwłaszcza polskiej prasy międzywojennej, pokazał mi ostateczną nieadekwatność propozycji awangardystów wobec wyzwań epoki oraz dramat alienacji ówczesnej sztuki uzależnionej od mitów, które chciała poddać krytyce, i wyobcowanej ze społecznego kontekstu, który zamierzała rozpoznać i przekształcać. Sztuki nieszczęśliwie zagubionej w prometejskich marzeniach o emancypacji tych, którzy woleli podejmować inne, alternatywne wysiłki emancypacyjne, a nieraz w proponowaną emancypację nie wierzyli. Awangarda stała się dla mnie soczewką pokazującą dramat wieku XX, błędne nadzieje rozwiązania kryzysu Europy, jej tożsamości i kształtujących ją mediów. Kryzysu, z którego wszelkimi konsekwencjami i nowymi odsłonami borykamy się do dziś i który zasadniczo – korzystając z kategorii Chantal Delsol – oznacza dekonstrukcję zapoczątkowanych ponad dwa tysiące lat temu „architektur sensu” zorientowanych na kategorię prawdy i wspólnego dobra. Właśnie kryzysem tych architektur, jak dowodzę w tej książce, zajmowała się intensywnie międzywojenna awangarda. Zrozumiała ona i głęboko przeżyła fakt, że wraz z kryzysem sensu człowiek zagrożony jest nie tylko utratą jednostkowej wiary w znaczenie własnej egzystencji, ale przede wszystkim tym, iż odpowiedź na mające rodowód jeszcze starożytny pytanie „jak dobrze żyć?” – które zdaniem Delsol ponownie zastąpiło nowożytne pytanie „czym jest prawda?” – nie będzie już leżeć w gestii jednostki, lecz technokratycznych instytucji władzy wspartych stosownym aparatem nowoczesnej piśmienności. Aparatem – dodajmy – który współcześnie jest znacznie bardziej opresyjny, bo zdepersonalizowany i cyfrowy.
Fragment książki
Język publikacji polski
Wydanie pierwsze
Autorzy Marta Rakoczy
Projekt okładki Anna Sadowska
ISBN: 978-83-233-5135-1
e-ISBN (pdf): 978-83-233-7347-6
Kraj pochodzenia producenta: Polska

Polecamy także:

POLECANE KSIĄŻKI

Okładka książki Radzić sobie z rakiem
Elizabeth Cohn Stuntz, Marsha M. Linehan

Radzić sobie z rakiem

(Oprawa miękka ze skrzydełkami)

43,50 zł
34,80 zł
Okładka książki Terapia rodzin oparta na mentalizacji
Eia Asen, Peter Fonagy

Terapia rodzin oparta na mentalizacji

(Oprawa miękka ze skrzydełkami)

62,00 zł
49,60 zł
Marc Hartzman

Wielka księga Marsa

(Oprawa twarda)

68,00 zł
54,40 zł
red. Łukasz Tischner, Tomasz Garbol

Literatura a religia – wyzwania epoki świeckiej. Tom 1

(Oprawa miękka)

46,20 zł
36,96 zł

NOWOŚCI

okładka książki ASEAN
Jan Wiktor Tkaczyński

ASEAN

( Oprawa twarda )

51,45 zł
41,16 zł
Niedostępny
Od przysłowia głowa nie boli
Grzegorz Szpila

Od przysłowia głowa nie boli

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

46,20 zł
36,96 zł
Okładka książki Wyspa pajęczych lilii
Li Kotomi

Wyspa pajęczych lilii

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

45,00 zł
36,00 zł
Okładka książka Translacje teorii
Weronika Szwebs

Translacje teorii

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

46,99 zł
37,59 zł
Okładka książki Rozwój dziecka i teoria poliwagalna
Marilyn R. Sanders , George S. Thompson

Rozwój dziecka i teoria poliwagalna

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

67,99 zł
54,39 zł
Okładka książki Podmiotowość agentów programowych w ujęciu teoretycznoprawnym
44,10 zł
35,28 zł
Okładka książki Twentieth-Century Models of the Theatrical Work
Krzysztof Pleśniarowicz

Twentieth-Century Models of the Theatrical Work

( Oprawa twarda )

46,20 zł
36,96 zł
Okładka książki Tam, gdzie mieszka wiatr
Piotr Kołodziejczyk

Tam, gdzie mieszka wiatr

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

64,99 zł
51,99 zł
okładka książki Lęk u dzieci. Wydanie II
Ronald Rapee , Ann Wignall , Susan Spence , Vanessa Cobham , Heidi Lyneham

Lęk u dzieci. Wydanie II

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

58,99 zł
47,19 zł
Okładka książki Integracja europejska
Krzysztof Berbeka

Integracja europejska

( Oprawa miękka )

47,25 zł
37,80 zł
okładka książki Azjatycka Wielka Gra
Piotr Kłodkowski

Azjatycka Wielka Gra

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

93,45 zł
74,76 zł
Okładka książki Spektrum immanencji
Cezary Woźniak

Spektrum immanencji

( Oprawa miękka )

48,30 zł
38,64 zł
Okładka książki Niedojrzali emocjonalnie
Lindsay C. Gibson

Niedojrzali emocjonalnie

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

63,00 zł
50,40 zł
Okładka książki Szkice o zdrowiu publicznym w trudnych czasach
Włodzimierz Cezary Włodarczyk

Szkice o zdrowiu publicznym w trudnych czasach

( Oprawa miękka )

55,99 zł
44,79 zł
Okładka książki Wokół tematyki zarządzania mediami (i nie tylko)
red. Marzena Barańska , Anna Modzelewska

Wokół tematyki zarządzania mediami (i nie tylko)

( Oprawa miękka )

61,95 zł
49,56 zł
Okładka książki Droga herbaty
Aaron Fisher

Droga herbaty

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

62,00 zł
49,60 zł
okładka książki Powrót do świętych lasów
Lorenzo Colantoni

Powrót do świętych lasów

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

42,00 zł
33,60 zł
Okładka książki 25 milionów iskier
Andrew Leon Hanna

25 milionów iskier

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

45,00 zł
36,00 zł
Okładka książki Przygody człowieka tworzącego
red. Magdalena Popiel , Mateusz Antoniuk

Przygody człowieka tworzącego

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

47,25 zł
37,80 zł
Okładka książki Terapia rodzin oparta na mentalizacji
Eia Asen , Peter Fonagy

Terapia rodzin oparta na mentalizacji

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

62,00 zł
49,60 zł

Ta strona wykorzystuje pliki cookies.

Dowiedz się więcej...